Izrael Szahak o żydowskich wierzeniach w kontekście polityki i państwowości

Według kabały wszechświatem nie rządzi jeden bóg, lecz wiele bóstw, z których każde ma inne właściwości, charakter i zasięg wpływów, nadany mu przez nieokreśloną, odległą Praprzyczynę.

Podczas jednego mycia oddaje cześć Bogu, prosząc o boskie złączenie Syna i Córy; w trakcie drugiego zaś oddaje cześć Szatanowi, któremu żydowskie modły są tak miłe, że kiedy je od wiernych otrzymuje, zapomina o wszystkim innym i przestaje dokuczać boskiej Córze.

Poniżej treść całego rozdziału z książki Izraela Szahaka "Żydowskie dzieje i religia"

ROZDZIAŁ III
Ortodoksja i interpretacja

Ten rozdział poświęcimy bardziej szczegółowemu opisowi struktur teologiczno-prawnych judaizmu.

Najpierw jednak spróbujmy rozwiać przynajmniej niektóre z licznych błędnych pojęć związanych z judaizmem, jakie pojawiają się we wszystkich niemal obcojęzycznych pracach na ten temat (to znaczy napisanych nie po hebrajsku), zwłaszcza gdy chodzi o modne ostatnio terminy, takie ja „tradycja judeochrześcijańska” czy „wspólne wartości religii monoteistycznych”.

Ze względu na szczupłość miejsca ograniczymy się do szczegółowego opisu jednego z najczęściej spotykanych przeinaczeń: że religia żydowska jest, i zawsze była, monoteistyczna. Ten ahistoryczny pogląd jest błędny, o czym wiedzą dziś bibliści; dowodzi tego również uważana lektura Starego Testamentu. Większość ksiąg Starego Testamentu potwierdza istnienie „innych bogów” i ich mocy, lecz Jahwe (Jehowa), który jest spośród nich najpotężniejszy (2), zakazuje ludziom czczenia ich (3) z zazdrości o swych rywali. Dopiero pod koniec Biblii, w późniejszych księgach prorockich, zaprzecza się istnieniu wszystkich innych bogów, prócz Jahwe (4).

Tym, co nas tutaj interesuje, nie jest judaizm biblijny, lecz judaizm klasyczny, tradycyjny; nie ulega żadnej wątpliwości, choć mało kto zdaje sobie z tego sprawę, że właśnie judaizm tradycyjny w okresie ostatnich kilkuset lat daleki był od czystego monoteizmu. To samo można powiedzieć o doktrynach dominujących we współczesnym judaizmie ortodoksyjnym, będącym bezpośrednią kontynuacją judaizmu klasycznego.

Upadek monoteizmu nastąpił niemal równocześnie z rozpowszechnieniem się mistycyzmu żydowskiego (kabała), który rozwinął się w XII i XIII wieku, a pod koniec wieku XVI opanował niemal wszystkie ważniejsze ośrodki judaizmu. Żydowskie Oświecenie, które wyrosło na kryzysie klasycznego judaizmu, próbowało ten mistycyzm usilnie zwalczać, mimo to jeszcze dziś ma on dominujący wpływ na żydowską ortodoksję, szczególnie zaś na rabinów (5). Na przykład ruch Gusz Emunim jest w dużym stopniu inspirowany przez idee kabalistyczne. Znajomość tych idei oraz ich zrozumienie ważne jest z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze, bez tej wiedzy niemożliwe jest zrozumienie zasad wiary mojżeszowej w jej klasycznym okresie. Po drugie, idee te w znacznym stopniu kształtują religijność wielu izraelskich polityków, a także większości liderów Gusz Emunim. Wywierają też pośredni wpływ na syjonistycznych przywódców różnych partii, w tym również ugrupowania syjonistycznej lewicy, a zatem nadal odgrywają ważną rolę polityczną.

Według kabały wszechświatem nie rządzi jeden bóg, lecz wiele bóstw, z których każde ma inne właściwości, charakter i zasięg wpływów, nadany mu przez nieokreśloną, odległą Praprzyczynę. Pomijając zbędne detale można ten system opisać następująco. Najpierw Praprzyczyna wyemanowała z siebie albo porodziła boga płci męskiej, zwanego „Mądrością” bądź „Ojcem”, potem zaś boginię zwaną „Wiedza” albo „Matka”. Ze związku tych dwojga bóstw przyszła na świat para niemowląt: Syn, znany także pod imionami „Mała twarz” lub „Święty Błogosławiony”; oraz Córka, zwana także „Pani” (albo z łacińska Matronit), Szechina, „Królowa” itp. Te dwa młode bóstwa powinny się połączyć, lecz stoją temu na przeszkodzie machinacje Szatana, który w tym systemie jest postacią niezwykle ważną i niezależną. Praprzyczyna podjęła się dzieła Stworzenia, by umożliwić tym dwojgu połączenie, jednakże z powodu Upadku są oni jeszcze bardziej rozdzieleni. Nie dość tego, Szatanowi udaje się zbliżyć do boskiej Córki, a nawet dokonać na niej gwałtu (czy to faktycznego czy pozornego – opinie na ten temat się różnią).

Żydzi zostali stworzeni właśnie po to, by scalić to, co zostało rozbite przez Adama i Ewę. Osiągnięto to u stóp góry Synaj, gdzie męski bóg Syn, wcielony w Mojżesza, połączył się bogiem Szechiną. Na nieszczęście, grzech popełniony przez Złotego Cielca spowodował ponownie rozłączenie się bóstw. Naród żydowski okazał jednak skruchę i sytuacja uległa pewnej poprawie, żydzi wierzą, iż każde zdarzenie biblijne związane z ich narodem ma jakiś związek z połączeniem lub rozłączeniem się boskiej pary. Podbicie Palestyny przez żydów i odebranie jej Kananejczykom oraz zbudowanie Pierwszej i Drugiej Świątyni przyczyniło się do złączenia bóstw, zaś zburzenie Świątyń i wypędzenie żydów z Ziemi Świętej są zewnętrznymi oznakami nie tylko „rozpadu”, ale i rzeczywistego prostytuowania
się boskiej pary: Córka wpada w szpony Szatana, zaś Syn – zamiast własnej żony – zaciąga do swego łoża dziwki, w które wciela się diabeł.

Obowiązkiem każdego wierzącego żyda jest doprowadzenie, poprzez modlitwę i życie religijne, do ponownego złączenia się w sensie seksualnym boskiej pary; bóstwa męskiego i żeńskiego (6). Z tego więc powodu większość rytualnych modłów, które pobożny żyd musi odprawiać po wielokroć każdego dnia, poprzedzana jest kabalistyczną formułą: „W imię (seksualnego) połączenia się (7) Świętego Błogosławionego i Jego Szechiny...” Poranna modlitwa żydów jest nawet ułożona tak, by sprzyjać temu seksualnemu zespoleniu, choćby tylko na jakiś czas. Dalsze słowa modlitwy w mistyczny sposób nawiązują do kolejnych stadiów owego połączenia; oto zbliża się bogini w towarzystwie swej służebnicy, potem bóg obejmuje ją za szyję i pieści jej piersi; ostatecznie, jak się domyślamy, dochodzi do miłosnego zbliżenia.

W interpretacji kabalistów celem innych modlitw czy aktów religijnych jest wprowadzanie w błąd różnych aniołów (wyobrażanych jako bóstwa niższej rangi, posiadające pewną niezależność) lub przebłaganie Szatana. W czasie modlitwy porannej niektóre wersety wypowiada się w języku aramejskim (a nie w znacznie popularniejszym, hebrajskim)(8). Ma to być sposób na przechytrzenie aniołów obsługujących wrota, przez które modlitwy pobożnych ludzi dostają się do nieba. Aniołowie mogą temu przeszkodzić, a ponieważ znają jedynie hebrajski, tekst wypowiadany jest po aramejsku wprowadza ich w błąd.

A że nie są to istoty o wysokiej inteligencji (kabaliści są z pewnością o wiele sprytniejsi), otwierają wrota i w tym momencie wszystkie modlitwy, także te wypowiadane w języku hebrajskim, przedostają się do niebios.

Albo weźmy inny przykład: pobożny żyd myje rytualnie ręce zarówno przed, jak i po jedzeniu, wypowiadając przy tym słowa specjalnego błogosławieństwa. Podczas jednego mycia oddaje cześć Bogu, prosząc o boskie złączenie Syna i Córy; w trakcie drugiego zaś oddaje cześć Szatanowi, któremu żydowskie modły są tak miłe, że kiedy je od wiernych otrzymuje, zapomina o wszystkim innym i przestaje dokuczać boskiej Córze.

Kabaliści wierzą, iż niektóre z ofiar spalonych w Świątyni przeznaczone były dla Szatana. Przykładowo, w czasie siedmiodniowego święta Sukot(9) siedemdziesiąt wołów ofiarowano przypuszczalnie Szatanowi jako władcy wszystkich gojów (10), tak aby miał zajęcie w ósmy dzień i nie przeszkadzał w składaniu ofiar Wszechmocnemu. Takich przykładów można podać więcej.

Poczynimy teraz kilka uwag, które pomogą nam lepiej zrozumieć judaizm, zarówno z jego okresu klasycznego, jak i w jego współczesnej postaci, w jakiej jest obecny w praktyce syjonizmu. Po pierwsze, cokolwiek byśmy powiedzieli na temat systemu kabalistycznego, trudno nazwać go systemem monoteistycznym, chyba że nazwiemy monoteistycznymi także hinduizm, wczesny grekokatolicyzm czy nawet religie starożytnego Egiptu.

Po drugie, prawdziwą naturę judaizmu ukazuje to, z jaką łatwością system ten został przyjęty. Wiara i przekonania (z wyjątkiem przekonań nacjonalistycznych) odgrywają w tradycyjnym judaizmie niezmiernie małą rolę. Ważniejszy jest sam rytuał niż jego znaczenie czy związane z nim wierzenie. Stąd w czasach, gdy zdecydowana mniejszość religijnych żydów odrzucała kabałę (co ma zresztą miejsce i dzisiaj), nieliczni żydzi odprawiali rytuały w przekonaniu, iż w ten sposób czczą Boga, a równocześnie inni odprawiali te same rytuały, tyle że w intencji przebłagania Szatana. Dopóki rytuały te były identyczne, obie grupy (mimo iż wcale nie musiały pałać do siebie sympatią) mogły się modlić razem i pozostawać członkami tej samej gminy. Wystarczyło jednak że ktoś ośmielił się zmienić na przykład „sposób” mycia rąk (11), nie zmieniając wcale intencji, w jakiej ów rytuał był wykonywany, a dochodziło do prawdziwej schizmy.

To samo odnosi się do wszystkich świętych formuł judaizmu. Jeśli tylko forma, czyli „sposób działania”, pozostaje nietknięta, znaczenie w najlepszym razie jest na drugim planie. Weźmy przykładowo najświętszą – najprawdopodobniej – formułę judaizmu: „Wysłuchaj nas, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem, i Pan jest jeden”, wygłaszaną przez pobożnych żydów wielokrotnie każdego dnia. W dzisiejszych czasach nadaje się jej dwa sprzeczne ze sobą znaczenia. Może bowiem oznaczać, że Pan istotnie jest jeden, ale może również oznaczać, iż dzięki należytemu wypowiedzeniu formuły osiągnięto pewien etap połączenia, jedności bóstw, męskiego i żeńskiego. Jednakże gdy formuła ta jest wygłaszana przez przedstawicieli kongregacji reformowanej w innym języku niż hebrajski, wywołuje to gniew ortodoksyjnych rabinów, i to bez względu na to, czy wierzą w tę jedność, czy w boskie zespolenie seksualne.

Na koniec podkreślić należy, iż wszystko to, co powyżej powiedzieliśmy, stanowi we współczesnym Izraelu (jak i innych skupiskach żydowskich) bardzo poważny problem. Ogromne znaczenie nadawane samym tylko formułom (takim jak „Prawo Jeruzalem”); idee i motywacje Gusz Emunim; zapiekła nienawiść żywiona do nie-żydów zamieszkujących dziś Palestynę; fatalistyczne podejście do wszelkich arabskich prób pokojowych – zarówno te, jak i inne cechy współczesnego syjonizmu, które niepokoją tak wielu ludzi mających fałszywe wyobrażenie o judaizmie klasycznym stają się bardziej zrozumiałe, dopiero gdy ukazane są na szerszym tle religijnym i mistycznym. Muszę jednak przestrzec przed popadaniem w skrajność i próbami interpretowania polityki syjonistycznej w kontekście tego właśnie tła.

W różnych okresach religia i mistycyzm nie zawsze wywierały na politykę jednakowo silny wpływ. Ben Gurion po mistrzowsku potrafił nimi manipulować, by osiągnąć określony cel. Za Bergina zaś większy wpływ na teraźniejszość miała przeszłość. Znaczenie przeszłości ignorować nie wolno; tylko wtedy, gdy znamy tradycję, możemy pokonać jej niewidzialną siłę.